Idoxuridine is rapidly inactivated by deaminases or nucleotidases. To ensure stability, the ophthalmic solution should not be mixed with other medications. Burning after application or failure to respond to treatment may suggest deterioration of the ophthalmic solution; replace with fresh solution. /Ophthalmic Solution USP/
首个抗病毒药物——碘苷(Idoxuridine,IDU)
碘苷别名碘甙、疱疹净、碘去氧尿啶、5-碘去氧尿苷、碘脱氧尿苷,是世界上首个获得FDA批准的抗病毒药物。它由药理学家比尔-普鲁索夫博士在1959年合成,并于1963年获批上市。自此开启了抗病毒药物研发的新纪元。仅从1963年至2016年间,就有90多种药物被批准用于治疗9种人类传染病,而具有抗病毒效力的分子更是不计其数。
碘苷是一种碘化的胸苷类似物,通过竞争性地抑制胸苷酸合成酶使得DNA合成受阻,从而阻碍病毒复制。临床上主要用于治疗1型单纯性疱疹病毒(HSV)感染引起的角膜炎。
药理作用
碘苷为碘化胸苷嘧啶衍生物,能通过竞争性地抑制胸苷酸合成酶,特别是DNA聚合酶,从而抑制病毒DNA中胸腺嘧啶核苷的合成,或抑制从胸腺嘧啶核苷酸生成脱氧胸腺嘧啶核苷酸的过程。它代替胸腺嘧啶核苷渗入病毒DNA中,产生有缺陷的DNA,使其失去感染力或不能重新组合,使病毒停止繁殖或失去活性而得到抑制。对单纯性带状疱疹病毒有抑制作用,对痘病毒和巨细胞病毒亦有一定作用。一般局部应用或缓慢静脉注射,口服无效。在体内迅速代谢成碘尿嘧啶、尿嘧啶与碘,由尿排出而失去抗病毒作用。主要用于疱疹性角膜炎、结膜炎及其他疱疹性眼病;也用于单纯疱疹病毒引起的皮肤、口角、生殖器感染。本品与血浆蛋白不结合,不易透入角膜组织。
生物活性
碘苷(NSC 39661, SKF 14287)是一种抗病毒药,作用于猫疱疹病毒1型,IC50为4.3 μM。
靶点
| Target | Value |
|---|---|
| Feline herpesvirus type-1 (FHV-1) | 4.3 μM |
化学性质
碘苷为白色结晶性粉末。在水、甲醇、乙醇或丙酮中微溶,在氯仿或乙醚中几乎不溶;在氢氧化钠试液中易溶,在稀盐酸中微溶。熔点176-184℃(分解)。0.1%水溶液pH为6。pH2~6时稳定。
用途
碘苷是一种抗病毒药,用于治疗单纯疱疹角膜炎及其他疱疹性眼病、脑炎及皮肤疾病。
生产方法
有多种生产方法。从丙炔醇开始,经氧化、酯化,再与2-氨基噁唑啉核苷环合可得2,2-氧桥嘧啶核苷,然后经酰化、溴化、催化氢化、水解得到碘苷。从鱼精可以制取5'-脱氧胞嘧啶核苷酸,经进一步加工亦可制得碘苷。
长期应用可出现角膜浑浊或染色小点,不易消失。孕妇禁用。
| 中文名称 | 英文名称 | CAS号 | 化学式 | 分子量 |
|---|---|---|---|---|
| 3',5'-双乙酰基-5-碘-脱氧尿苷 | 3',5'-O-diacetyl-5-iodo-2'-deoxyuridine | 1956-30-5 | C13H15IN2O7 | 438.176 |
| 2-脱氧尿苷 | 2'-Deoxyuridine | 951-78-0 | C9H12N2O5 | 228.205 |
| beta-胸苷 | thymidine | 146183-25-7 | C10H14N2O5 | 242.232 |
| 二乙酰基-2'脱氧尿苷 | 3',5'-di-O-acetyl-2'-deoxyuridine | 13030-62-1 | C13H16N2O7 | 312.279 |
| —— | 5-(chloromercuri)-2'-deoxyuridine | 65505-76-2 | C9H11ClHgN2O5 | 463.24 |
| 5-(三甲基锡烷基)-2'-脱氧尿苷 | 5-trimethylstannyl-2'-deoxyuridine | 146629-34-7 | C12H20N2O5Sn | 391.011 |
| 中文名称 | 英文名称 | CAS号 | 化学式 | 分子量 |
|---|---|---|---|---|
| —— | (125)I-5-iodo-1-(2'-deoxy-β-D-ribofuranosyl)uracil | 13104-59-1 | C9H11IN2O5 | 352.197 |
| —— | 5-iodo-α-2'-desoxyuridine | 60110-67-0 | C9H11IN2O5 | 354.101 |
| 5'-氨基-5-碘-2',5'-二脱氧尿苷 | 5-Jod-5'-amino-2',5'-dideoxyuridin | 56045-73-9 | C9H12IN3O4 | 353.116 |
| —— | 5-iodo-5'-chloro-2',5'-dideoxyuridine | 219556-74-8 | C9H10ClIN2O4 | 372.547 |
| —— | 3'-O-acetyl-5-iodo-2'-deoxyuridine | 15384-26-6 | C11H13IN2O6 | 396.139 |
| 碘脱氧尿苷酸 | 5-iodo-2'-deoxyuridine-5'-monophosphate | 1763-02-6 | C9H12IN2O8P | 434.081 |
| 2'-脱氧-5'-O-[(叔丁基)二甲基硅烷基]-5-碘尿苷 | 5'-O-(tert-butyldimethylsilyl)-5-iodo-2'-deoxyuridine | 134218-81-8 | C15H25IN2O5Si | 468.364 |
| —— | 5-Iodo-5'-azido-2',5'-dideoxyuridine | 58349-30-7 | C9H10IN5O4 | 379.114 |
| 3',5'-双乙酰基-5-碘-脱氧尿苷 | 3',5'-O-diacetyl-5-iodo-2'-deoxyuridine | 1956-30-5 | C13H15IN2O7 | 438.176 |
| —— | 5-iodo-3'-O-nitro-2'-deoxyuridine | 507232-22-6 | C9H10IN3O7 | 399.099 |
| —— | 3'-O-(tert-butyldimethylsilyl)-5-iodo-2'-deoxyuridine | 159140-63-3 | C15H25IN2O5Si | 468.364 |
| 2',3'-二脱氧-3'-氟-5-碘尿苷 | 5-iodo-2',3'-dideoxy-3'-fluorouridine | 119644-23-4 | C9H10FIN2O4 | 356.092 |
| 2-脱氧尿苷 | 2'-Deoxyuridine | 951-78-0 | C9H12N2O5 | 228.205 |
| —— | 5'-O-benzoyl-2'-deoxy-5-iodouridine | 84043-31-2 | C16H15IN2O6 | 458.209 |
| —— | (dimethoxyphosphinyl)acetic acid (5-iodo-2'-deoxyuridiny-5'-yl) ester | 115365-23-6 | C13H18IN2O9P | 504.172 |
| [(2R,3S,5R)-3-羟基-5-(5-碘-2,4-二氧代嘧啶-1-基)四氢呋喃-2-基]甲基(羟基-膦酰氧基磷酰)磷酸氢酯 | 8-iodo-2'-deoxyuridine-5'-O-triphosphate | 3731-55-3 | C9H14IN2O14P3 | 594.041 |
| —— | 2'-deoxy-5-iodo-5'-O-(triphenylmethyl)uridine | 15414-61-6 | C28H25IN2O5 | 596.421 |
| 3'-叠氮基-2',3'-二脱氧-5-碘尿苷 | 1-(3-azido-2,3-dideoxy-β-D-erythro-pentofuranosyl)-5-iodouracil | 85236-92-6 | C9H10IN5O4 | 379.114 |
| —— | 1-((2R,4S,5R)-4-hydroxy-5 -(hydroxymethyl)tetrahydrofuran-2-yl)-3-methylpyrimidine-2,4(1H,3H)-dione | 24514-32-7 | C10H14N2O5 | 242.232 |
| —— | 5-iodo-2'-deoxyuridine 5'-<<(ethoxycarbonyl)methyl>-O-methyl>phosphonate | 115365-20-3 | C14H20IN2O9P | 518.199 |
| —— | 5-iodo-2'-deoxyuridine 5'-<(ethoxycarbonyl)-O-methyl>phosphonate | 115365-15-6 | C13H18IN2O9P | 504.172 |
| 5-O-(二甲氧基三苯甲游基)-5-碘-2-脱氧尿苷 | 2'-deoxy-5'-O-(4,4'-dimethoxytrityl)-5-iodouridine | 104375-88-4 | C30H29IN2O7 | 656.474 |
| 5-氨基-2'-脱氧尿苷 | 5-amino-2'-deoxyuridine | 5536-30-1 | C9H13N3O5 | 243.219 |
| 5-氯-2-脱氧尿嘧啶核苷 | 5-chloro-2'-deoxyuridine | 50-90-8 | C9H11ClN2O5 | 262.65 |
| —— | 5-iodo-3'-O-(3-pyridylcarbonyl)-2'-deoxyuridine | 135448-67-8 | C15H14IN3O6 | 459.197 |
| —— | [methyl-11C]-thymidine | —— | C10H14N2O5 | 241.221 |
| —— | thymidine | 137121-87-0 | C10H14N2O5 | 242.232 |
| —— | 5-iodo-3'-O-(1-methyl-1,4-dihydropyridyl-3-carbonyl)-2'-deoxyuridine | 135448-77-0 | C16H18IN3O6 | 475.24 |
| 溴脲苷 | 5-bromo-2'-deoxyuridine | 59-14-3 | C9H11BrN2O5 | 307.101 |
| —— | 1-((2R,4S,5R)-5-Hydroxymethyl-4-phenylselanyl-tetrahydro-furan-2-yl)-5-iodo-1H-pyrimidine-2,4-dione | 144989-71-9 | C15H15IN2O4Se | 493.16 |
| —— | 5-iodo-3-(3-iodobenzyl)-2'-deoxyuridine | —— | C16H16I2N2O5 | 570.122 |
| 乙去氧尿啶 | edoxudine | 15176-29-1 | C11H16N2O5 | 256.258 |
| 5-乙炔-2-脱氧尿苷 | 2'-deoxy-5-ethynyluridine | 61135-33-9 | C11H12N2O5 | 252.227 |
| 5-乙烯基-2'-脱氧尿苷 | 5-vinyl-2'-deoxyuridine | 55520-67-7 | C11H14N2O5 | 254.243 |
| —— | 5-methylselanyl-2'-deoxyuridine | 1161403-61-7 | C10H14N2O5Se | 321.192 |
| 5-丙基-2'-脱氧尿苷 | 5-Propyl-2'-deoxyuridine | 27826-74-0 | C12H18N2O5 | 270.285 |
| —— | 3',5'-O-di(tert-butyldimethylsilyl)-2'-deoxyuridine | 64911-18-8 | C21H40N2O5Si2 | 456.73 |
| —— | 5-cyano-2'-deoxyuridine | 26639-00-9 | C10H11N3O5 | 253.214 |
| 盐酸土霉素兽药 | C5-(allyl)-2'-deoxyuridine | 73-39-2 | C12H16N2O5 | 268.269 |
| —— | 5-butyl-2'-deoxyuridine | 57741-91-0 | C13H20N2O5 | 284.312 |
| 5-丙炔-2-脱氧尿苷 | 5-(1-propynyl)-2'-deoxyuridine | 84558-94-1 | C12H14N2O5 | 266.254 |
| —— | 5-(propyn-1-yl)-α,2'-deoxyuridine | 201673-33-8 | C12H14N2O5 | 266.254 |
| —— | 5-(2-cyanoethyl)-2'deoxyuridine | —— | C12H15N3O5 | 281.268 |
| 5-(三甲基锡烷基)-2'-脱氧尿苷 | 5-trimethylstannyl-2'-deoxyuridine | 146629-34-7 | C12H20N2O5Sn | 391.011 |
| 溴夫定杂质H | [125I]-(E)-5-(2-Iodovinyl)-2'-deoxyuridine | 69304-48-9 | C11H13IN2O5 | 380.139 |
| 5-(3-氨基丙基)-2'-脱氧尿苷 | 5-(3-aminopropyl)-2'-deoxyuridine | 118573-62-9 | C12H19N3O5 | 285.3 |
| —— | 1-((2R,4S,5R)-4-hydroxy-5-(hydroxymethyl)-tetrahydrofuran-2-yl)-5-(3-hydroxyprop-1-ynyl)pyrimidine-2,4(1H,3H)-dione | 77875-99-1 | C12H14N2O6 | 282.253 |
| —— | 5-(hexyl)-1-((2R,4S,5R)-4-hydroxy-5-(hydroxymethyl)-tetrahydrofuran-2-yl)pyrimidine-2,4(1H,3H)-dione | 57741-93-2 | C15H24N2O5 | 312.366 |
| 5-(2-氰基乙烯基)-2'-脱氧尿苷 | 5-(cyanovinyl)-2'-deoxyuridine | 80173-35-9 | C12H13N3O5 | 279.252 |
| —— | 5-(2-methyl-1-propenyl)-2'-deoxyuridine | 86163-24-8 | C13H18N2O5 | 282.296 |
| —— | 1-(2-deoxy-β-D-ribofuranosyl)-5-(2-iodoethynyl)uracil | —— | C11H11IN2O5 | 378.123 |
| —— | 5-(3-fluoropropyn-1-yl)-2'-deoxyuridine | 267007-11-4 | C12H13FN2O5 | 284.244 |
| 溴夫定 | (E)-5-(2-bromovinyl)-2'-deoxyuridine | 69304-47-8 | C11H13BrN2O5 | 333.139 |
| —— | 5-bromovinyldeoxyuridine | 82768-44-3 | C11H13BrN2O5 | 333.139 |
| —— | 5-(3-aminoprop-1-yn-1-yl)-1-((2R,4S,5R)-4-hydroxy-5-(hydroxymethyl)tetrahydrofuran-2-yl)pyrimidine-2,4(1H,3H)-dione | 158665-42-0 | C12H15N3O5 | 281.268 |
| —— | 2'-deoxy-5-(pent-1-yn-1-yl)uridine | 77887-18-4 | C14H18N2O5 | 294.307 |
| —— | 1-((2R,4S,5R)-4-hydroxy-5-(hydroxymethyl)-tetrahydrofuran-2-yl)-5-(4-hydroxybut-1-ynyl)pyrimidine-2,4(1H,3H)-dione | 77876-00-7 | C13H16N2O6 | 296.28 |
| —— | 5-(3"-aminoallyl)-2'-deoxyuridine | 195829-10-8 | C12H17N3O5 | 283.284 |
| —— | 1-((2R,4S,5R)-4-hydroxy-5-(hydroxymethyl)-tetrahydrofuran-2-yl)-5-(3-methoxyprop-1-ynyl)pyrimidine-2,4(1H,3H)-dione | 84559-00-2 | C13H16N2O6 | 296.28 |
| —— | 5-(hex-1-ynyl)-1-((2R,4S,5R)-4-hydroxy-5-(hydroxymethyl)-tetrahydrofuran-2-yl)pyrimidine-2,4(1H,3H)-dione | 77875-97-9 | C15H20N2O5 | 308.334 |
| —— | 5-methoxycarbonylethyl-2'-deoxyuridine | 96203-39-3 | C13H18N2O7 | 314.295 |
| —— | 1-[(2R,4S,5R)-4-hydroxy-5-(hydroxymethyl)tetrahydrofuran-2-yl]-5-[(E)-pent-1-enyl]pyrimidine-2,4-dione | 86163-27-1 | C14H20N2O5 | 296.323 |
| —— | α-[2-(prop-2-ynyloxy)ethylidyne]thymidine | 938186-71-1 | C15H16N2O6 | 320.302 |
| —— | 5-(hept-1-ynyl)-1-((2R,4S,5R)-4-hydroxy-5-(hydroxymethyl)-tetrahydrofuran-2-yl)pyrimidine-2,4(1H,3H)-dione | 77875-98-0 | C16H22N2O5 | 322.361 |
| —— | α-(hept-6-ynylidyne)thymidine | 909398-18-1 | C17H20N2O5 | 332.356 |
| —— | 1-(2-deoxy-β-D-erythro-pentofuranosyl)-5-(oct-1-ynyl)uracil | 125422-08-4 | C17H24N2O5 | 336.388 |
| —— | 5-(dodec-1-ynyl)-2'-deoxyuridine | 215668-76-1 | C21H32N2O5 | 392.495 |
| —— | 5-tetradecynyl-2'-deoxyuridine | 215668-75-0 | C23H36N2O5 | 420.549 |
| —— | 5-decynyl-2'-deoxyuridine | 78824-46-1 | C19H28N2O5 | 364.442 |
| —— | 5-nonynyl-2'-deoxyuridine | —— | C18H26N2O5 | 350.415 |
| —— | 5-tridecynyl-2'-deoxyuridine | —— | C22H34N2O5 | 406.522 |
| —— | 5-(1-octadecynyl)-2'-deoxyuridine | —— | C27H44N2O5 | 476.657 |
| 三氟胸苷 | 2'-deoxy-5-trifluoromethyluridine | 70-00-8 | C10H11F3N2O5 | 296.203 |
| 1-(2'-去氧基-alpha-D-呋喃核糖基)-5-三甲基硅烷基尿嘧啶 | 5-Trimethylsilyl-2'-deoxy-β-uridine | 70523-31-8 | C12H20N2O5Si | 300.387 |
| —— | 5-[(E)-hex-1-enyl]-1-[(2R,4S,5R)-4-hydroxy-5-(hydroxymethyl)tetrahydrofuran-2-yl]pyrimidine-2,4-dione | 81710-43-2 | C15H22N2O5 | 310.35 |
| —— | 2'-deoxy-5-(3-hydroxy-3-methylbut-1-yn-1-yl)uridine | 1240311-52-7 | C14H18N2O6 | 310.307 |
| —— | methyl 5-[1-[(2R,4S,5R)-4-hydroxy-5-(hydroxymethyl)oxolan-2-yl]-2,4-dioxopyrimidin-5-yl]pent-4-ynoate | 910040-04-9 | C15H18N2O7 | 338.317 |
| —— | 5-(11-fluoroundec-1-ynyl)-1-[(2R,4S,5R)-4-hydroxy-5-(hydroxymethyl)tetrahydrofuran-2-yl]pyrimidine-2,4-dione | —— | C20H29FN2O5 | 396.459 |
| (2E)-3-[1-(2-脱氧-BETA-D-赤式戊呋喃糖基)-1,2,3,4-四氢-2,4-二氧代-5-嘧啶基]-2-丙烯酸 | (E)-3-(1-((2R,4S,5R)-4-hydroxy-5-(hydroxymethyl)tetrahydrofuran-2-yl)-2,4-dioxo-1,2,3,4-tetrahydropyrimidin-5-yl)acrylic acid | 74131-06-9 | C12H14N2O7 | 298.252 |
| —— | 5-carboxyvinyl-2'-deoxyuridine | 95119-96-3 | C12H14N2O7 | 298.252 |
| —— | (E)-5-(3,3-dimethyl-1-butenyl)-2'-deoxyuridine | 86163-28-2 | C15H22N2O5 | 310.35 |
| —— | 2'-deoxy-5-[3-(acetyloxy)prop-1-yn-1-yl]uridine | 919360-86-4 | C14H16N2O7 | 324.29 |
| —— | 5-(trimethylsilyl)ethynyl-2'-deoxyuridine | 151362-01-5 | C14H20N2O5Si | 324.409 |
| —— | 5-(11-chloroundec-1-ynyl)-1-[(2R,4S,5R)-4-hydroxy-5-(hydroxymethyl)tetrahydrofuran-2-yl]pyrimidine-2,4-dione | 215668-78-3 | C20H29ClN2O5 | 412.914 |
| —— | 5-cyclopropylethynyl-2'-deoxyuridine | 596107-18-5 | C14H16N2O5 | 292.291 |
| —— | 1-[(2R,4S,5R)-4-hydroxy-5-(hydroxymethyl)tetrahydrofuran-2-yl]-5-(11-iodoundec-1-ynyl)pyrimidine-2,4-dione | 289681-58-9 | C20H29IN2O5 | 504.365 |
| —— | (E)-5-(2-bromovinyl)-2'-deoxy-3'-O-methyluridine | 100364-25-8 | C12H15BrN2O5 | 347.166 |
| —— | 1-((2R,4S,5R)-4-hydroxy-5-(hydroxymethyl)tetrahydrofuran-2-yl)-5-phenylpyrimidine-2,4(1H,3H)-dione | 76756-28-0 | C15H16N2O5 | 304.302 |
| —— | 2'-deoxy-N3-(3,3,3-trifluoro-1-propenyl)uridine | —— | C12H13F3N2O5 | 322.241 |
| —— | 5-(2-carbomethoxyvinyl)-2'-deoxyuridine | 96244-97-2 | C13H16N2O7 | 312.279 |
| —— | (E)-5-(2-carbomethoxyvinyl)-2'-deoxyuridine | 96244-97-2 | C13H16N2O7 | 312.279 |
| 2'-脱氧-5-(苯基乙炔基)-尿苷 | 1-((2R,4S,5R)-4-hydroxy-5-(hydroxymethyl)-tetrahydrofuran-2-yl)-5-(phenylethynyl)pyrimidine-2,4(1H,3H)-dione | 77887-20-8 | C17H16N2O5 | 328.324 |
| —— | 5-(4-carbomethoxy-1,3-butadienyl)-2'-deoxyuridine | 157085-09-1 | C15H18N2O7 | 338.317 |
| 5-苯基硫代-2'-脱氧尿苷 | 5-phenylsulfanyl-2'-deoxyuridine | 100634-97-7 | C15H16N2O5S | 336.368 |
| —— | 1-[(2R,4S,5R)-4-hydroxy-5-(hydroxymethyl)oxolan-2-yl]-5-[(E)-2-trimethylsilylethenyl]pyrimidine-2,4-dione | 178179-66-3 | C14H22N2O5Si | 326.425 |
| —— | 2'-deoxy-5-(2-oxopropyl)uridine | —— | C12H16N2O6 | 284.269 |
| —— | ethyl 3-[1-[(2R,4S,5R)-4-hydroxy-5-(hydroxymethyl)oxolan-2-yl]-2,4-dioxopyrimidin-5-yl]prop-2-enoate | —— | C14H18N2O7 | 326.306 |
| —— | 5-((4-methylphenyl)ethynyl)-2'-deoxyuridine | 376367-55-4 | C18H18N2O5 | 342.351 |
| —— | 5,5'-(1,4-phenylenediethyne-2,1-diyl)bis(2'-deoxyuridine) | —— | C28H26N4O10 | 578.535 |
| —— | 5-iodo-5'-O-cyclosaligenyl-2'-deoxyuridine monophosphate | —— | C16H16IN2O8P | 522.19 |