千层塔提取物——石杉碱甲是从中药石杉属植物千层塔中提炼的一种天然植物碱。它是一种强效、可逆且高选择性的第二代乙酰胆碱酯酶抑制剂,外观呈微黄色至白色结晶性粉末,易溶于氯仿,溶于甲醇和乙醇,微溶于水,具有较高的脂溶性,分子量较小,能很好地穿透血脑屏障。进入大脑后,主要分布于与学习和记忆密切相关的额叶、颞叶、海马等区域,在低剂量下对乙酰胆碱酯酶有强大的抑制作用,使神经突触间隙中的乙酰胆碱含量显著增加,从而增强神经元兴奋传导,强化学习与记忆脑区的兴奋。因此,石杉碱甲能提高认知功能、增强记忆保持和促进记忆再现,是目前治疗阿尔茨海默病(老年性痴呆症)最成功的药物之一。
乙酰胆碱酯酶乙酰胆碱酯酶是一种分解神经递质乙酰胆碱的酶,在大脑中负责大量神经元突触功能及中枢神经系统中的神经兴奋。一个乙酰胆碱酯酶分子可以降低大约25000个乙酰胆碱分子的功能。这种酶的抑制剂常用于制造神经毒气,因为体内乙酰胆碱过多会导致肌肉麻痹和窒息死亡。
适应症石杉碱甲是一种可逆性强效的胆碱酯酶抑制剂,作用优于毒扁豆碱、新斯的明和Tacrine。它适用于重症肌无力治疗,有效率达99%。临床试验表明本品可用于良性记忆障碍,提高患者指向记忆、联想学习、图像回忆、无意义图形再认及人像回忆等能力,对正常人的学习与记忆也有增强作用;本品对痴呆患者和脑器质性病变引起的记忆障碍亦有改善作用。
临床上石杉碱甲可用于以下症状的治疗:
[供试品]:石杉科植物千层塔(Huperzia serrata (Thunb) Trev.)的提取物加工成胶囊剂。 (1) 色谱条件:色谱柱为Alltima C18柱,流动相为甲醇-0.1mol/L乙酸铵缓冲液(pH6.0),流速0.6ml/min,检测波长308nm,柱温室温。 (2) 对照品溶液的配制:取适量石杉碱甲对照品,加流动相制成每毫升含0.005mg的对照品溶液。 (3) 样品溶液的制备:取适量石杉碱甲胶囊内容物(相当于石杉碱甲0.125mg),置25ml量瓶中,用流动相溶解并稀释至刻度,摇匀,作为样品溶液。 (4) 测定:分别取对照品及样品溶液各20μl进样分析。
化学性质石杉碱甲来源于石杉科植物千层塔(Huperzia serrata (Thumb.) Trev.)。
用途石杉碱甲不仅能有效预防中老年人脑神经衰弱,恢复脑神经功能,活化脑神经传递物质,还是目前治疗良性记忆障碍的新药。此外,它还通过抑制胆碱酯酶活性和影响自由基系统、降低生长抑素、细胞内[Ca2+]、谷氨酸含量以及提高钙调蛋白(CaM)及其信使核糖核酸(CaM mRNA)表达水平等多种药理机制来提高认知功能和学习记忆能力。
中文名称 | 英文名称 | CAS号 | 化学式 | 分子量 |
---|---|---|---|---|
—— | 1-amino-13-ethylidene-11-methyl-6-aza-tricyclo[7.3.1.02,7]trideca-2(7),3,10-trien-5-one | 92138-20-0 | C15H18N2O | 242.321 |
—— | (-)-huperzine A | 120786-18-7 | C15H18N2O | 242.321 |
—— | [(1S,9S)-13-Eth-(E)-ylidene-5-methoxy-11-methyl-6-aza-tricyclo[7.3.1.02,7]trideca-2,4,6,10-tetraen-1-yl]-methanol | —— | C17H21NO2 | 271.359 |
—— | (1R,9R)-13-Eth-(E)-ylidene-5-methoxy-11-methyl-6-aza-tricyclo[7.3.1.02,7]trideca-2(7),3,5,10-tetraene-1-carboxylic acid methyl ester | 185741-44-0 | C18H21NO3 | 299.37 |
—— | methyl (1R,9R,13Z)-13-ethylidene-5-methoxy-11-methyl-6-azatricyclo[7.3.1.02,7]trideca-2(7),3,5,10-tetraene-1-carboxylate | 191607-29-1 | C18H21NO3 | 299.37 |
—— | (1R,9R)-13-Eth-(E)-ylidene-5-methoxy-11-methyl-6-aza-tricyclo[7.3.1.02,7]trideca-2(7),3,5,10-tetraene-1-carboxylic acid methyl ester | 185741-43-9 | C18H21NO3 | 299.37 |
—— | (+/-)-9,10-Dihydro-2-methoxy-7-methyl-11-oxo-5,9-methanocyclooctapyridine-5(6H)-carboxylic acid methyl ester | 120686-02-4 | C16H17NO4 | 287.315 |
—— | (+/-)-7,8,9,10-Tetrahydro-2-methoxy-7-methylene-11-oxo-5,9-methanocycloocta[b]pyridine-5(6H)-carboxylic acid methyl ester | —— | C16H17NO4 | 287.315 |
—— | methyl (1S,9R)-5-methoxy-11-methyl-10-methylsulfonyloxy-13-oxo-6-azatricyclo[7.3.1.02,7]trideca-2(7),3,5-triene-1-carboxylate | 185741-42-8 | C17H21NO7S | 383.422 |
中文名称 | 英文名称 | CAS号 | 化学式 | 分子量 |
---|---|---|---|---|
—— | 16-hydroxyhuperzine A | 1239592-11-0 | C15H18N2O2 | 258.32 |
—— | N-monomethylhuperzine A | 103526-53-0 | C16H20N2O | 256.348 |
—— | 3N-formyl huperzine A | 1239592-14-3 | C16H18N2O2 | 270.331 |
—— | N,N-dimethylhuperzine A | 103526-54-1 | C17H22N2O | 270.374 |
—— | 4-[[(1R,9R,13E)-13-ethylidene-11-methyl-5-oxo-6-azatricyclo[7.3.1.02,7]trideca-2(7),3,10-trien-1-yl]iminomethyl]benzonitrile | 956291-37-5 | C23H21N3O | 355.439 |
—— | (5R,9R,11E)-5-(4-methoxyphenylmethylidenylamino)-11-ethylidene-5,6,9,10-tetrahydro-7-methyl-5,9-methanocycloocta[b]pyridin-2(1H)-one | 923272-94-0 | C23H24N2O2 | 360.456 |
—— | (1R,9R,13E)-1-[[4-(dimethylamino)phenyl]methylideneamino]-13-ethylidene-11-methyl-6-azatricyclo[7.3.1.02,7]trideca-2(7),3,10-trien-5-one | 956291-32-0 | C24H27N3O | 373.498 |
—— | (5R,9R,11E)-5-(ethoxycarbonylamino)-11-ethylidene-5,6,9,10-tetrahydro-7-methyl-5,9-methanocycloocta[b]pyridin-2(1H)-one | 123436-03-3 | C18H22N2O3 | 314.384 |
—— | (1R,9R,13E)-1-[(3,5-dimethoxyphenyl)methylideneamino]-13-ethylidene-11-methyl-6-azatricyclo[7.3.1.02,7]trideca-2(7),3,10-trien-5-one | 956291-35-3 | C24H26N2O3 | 390.482 |
—— | (1R,9R,13E)-1-[(2,4-dimethoxyphenyl)methylideneamino]-13-ethylidene-11-methyl-6-azatricyclo[7.3.1.02,7]trideca-2(7),3,10-trien-5-one | 956291-36-4 | C24H26N2O3 | 390.482 |
—— | Mimopezil | 180694-97-7 | C23H23ClN2O3 | 410.9 |
—— | (5R,9R)-5-amino-11-ethyl-5,6,7,8,9,10-hexahydro-7-methyl-5,9-methanocycloocta[b]pyridin-2(1H)-one | —— | C15H22N2O | 246.352 |